Рудный қалалық прокуратурасы халықпен ақпараттық жұмысын жалғастыруда
Мақсаты – мүмкіндігінше көп адамды қамту. Бұл жұмыс қаланың ұйымдары мен кәсіпорындарының ұжымдарында, қоғамдық орындарда жүргізіледі. Мысалы, қала прокуратурасының прокуроры Мирас Сарсенбаев «Рахат-2018» ЖШС қызметкерлеріне Горняков көшесіндегі көркейту жұмыстарында үзіліс кезінде алаяқтардың әрекеттері туралы айтып берді.
– Алаяқтар ең жиі қолданатын айла – құқық қорғау органдарының қызметкерлері, банк қызметкерлері, ұялы байланыс компанияларының қызметкерлері болып көріну. Сонымен қатар, олар қарт адамдарға үй телефондарына қоңырау шалып, қиындыққа тап болған туыстары ретінде сөйлеседі. Ақша аударуды немесе курьер арқылы қолма-қол ақшаны беруді сұрайды, – дейді Мирас Сарсенбаев. – Бұл схема соңғы рет 10 жыл бұрын қолданылған. Қазір де бұл айла жұмыс істейді, өкінішке орай, қарт адамдар бұл схемаға түсіп қалады.
Осы жылы алаяқтық фактісі бойынша 130-дан астам қылмыстық іс тіркелді, оның ішінде 65-тен астам іс «Ақпараттық жүйе пайдаланушысының сенімін теріс пайдалану немесе алдау» бабы бойынша интернет алаяқтыққа жатады. Ақпараттық жүйе дегеніміз – әлеуметтік желілер, телефон қоңыраулары, стационарлық телефондарға қоңыраулар.
– Маркетплейстерде де жиі алдау орын алады, негізінен жастар, дүкеннің кепілдігі мен сенімділігіне көз жеткізбей, тауарға тапсырыс береді. Әдетте олар Instagram, WhatsApp, Telegram платформалары арқылы тапсырыс береді, – деп толықтырды Мирас Сарсенбаев.
Прокурордың айтуынша, биыл рудныйлықтарға келтірілген шығынның көлемі шамамен 100 миллион теңгені құрайды. Алаяқтар азаматтарға оңай несие рәсімдей алады, сомалары 1 миллионнан 30 миллион теңгеге дейін өзгереді.
– Бейтаныс адамдармен сөйлесуді азайтып, жеке мәліметтеріңізді, SMS арқылы келетін кодтарды хабарламаңыз. Қазір көбінесе құқық қорғау органдарының қызметкерлері болып көрініп қоңырау шалады. WhatsApp арқылы бейнеқоңырау келгенде, камераны өшіріп, әңгіме жүргізбеңіз, – деп ескертті «Рахат-2018» ЖШС қызметкерлеріне Мирас Сарсенбаев. – Ешқашан бейтаныс адамдарға келген мәліметтерді, сандарды немесе деректерді бермеңіз, қолданбаларды жүктемеңіз. Егер сізге SIM картаның мерзімі өтіп кеткенін, сізге несие алғысы келетінін айтса, телефонды өшіріп, полицияға немесе прокуратураға хабарласыңыз. ХҚКО-ға барып, несиелер бойынша жеке досьеңізді алыңыз. Егер сізге несие рәсімделген болса, дереу полиция басқармасына арыз беріңіз.
Қазіргі уақытта өмірдің әртүрлі салаларындағы алаяқтық фактілері жиі кездеседі. Көптеген қылмыскерлер заңсыз мал табу үшін адал еңбекпен емес, айлакерлікпен әрекет ету сенімдірек екенін түсінді. Алаяқтық – оңай жолмен келгенімен, тонау сияқты қылмыстармен теңесіп, заң алдында жауапқа тартылатынын естен шығармаған жөн. Субъективті және объективті себептерге байланысты жәбірленуші алаяқтардың алдында қауқарсыз, өйткені олар қарақшылардан айырмашылығы жәбірленушіні физикалық емес, моральдық тұрғыдан қарусыздандырады, заманауи ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдана отырып қылмыс жасайды. Ең бастысы – сақ болу, алданған адамдардың қайғылы тәжірибесін есте сақтау және барлық ақпаратты қайта тексеру!
Булат МУСИН,
суретті түсірген Алексей ФРОЛОВ