Мүмкіндігі шектеулі жандар үшін кедергісіз орта құру мемлекет дамуының негізгі факторларының бірі болып табылады. Осы бағытта біздің қаламызда қандай жұмыстар жүргізіліп жатқанын жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімінің басшысы Елена Скаредина айтып берді.
– Рудный қаласында мүмкіндігі шектеулі жандарға әртүрлі қызметтердің кең ауқымы көрсетіледі. Ең қажетті қызметтердің бірі — инватакси қызметі. Жыл сайын орта есеппен 17 мың өтінім қабылданып, желіде жеті автокөлік жұмыс істейді, олардың екеуі арбада қозғалатын адамдарға арналған, – дейді Елена Скаредина. – 2024 жылдан бастап осы қызметті алушылар санатына аутизм спектрінің бұзылуы бар мүмкіндігі шектеулі балалар қосылды.
Мүмкіндігі шектеулі жандар әлеуметтік қызметтер порталын сәтті пайдаланып, құралдар мен оңалту қызметтерін жеткізушілерден тікелей таңдау және сатып алу құқығына ие. Жыл басынан бері 2134 мүмкіндігі шектеулі жан оңалту құралдарымен қамтамасыз етілді, бұл 82,3 пайызды құрайды.
Қалада мүмкіндігі шектеулі жандарға арналған алты ұйым арнайы әлеуметтік қызметтер көрсетеді, оның ішінде үш медициналық-әлеуметтік мекеме, «Мерей» әлеуметтік қызмет көрсету аумақтық орталығы, қиын өмірлік жағдайға тап болған адамдарды оңалту орталығы, отбасы мен белсенді ұзақ өмір сүруді қолдау орталығы бар. Барлығы 1507 адам арнайы әлеуметтік қызметтермен қамтылған, олардың ішінде 673 қарт, 834 мүмкіндігі шектеулі жан, оның ішінде 100 мүмкіндігі шектеулі бала бар.
Арнайы әлеуметтік қызметтер көрсетумен қатар, үйде тәрбиеленіп, оқитын мүмкіндігі шектеулі балалардың материалдық қамтамасыз етілуіне, колледждер мен жоғары оқу орындарында оқып жатқан мүмкіндігі шектеулі жандарға әлеуметтік көмек көрсетуге, дәрі-дәрмек сатып алуға, оңалту орталықтарына, санаторийлерге баруға шығындарды өтеуге төлемдер жүргізіледі, бұл тікелей өмір сапасын жақсартуға әсер етеді.
Мүмкіндігі шектеулі жандарды жұмыспен қамтуға жәрдемдесу мақсатында жұмысқа орналастыру қызметінің мамандары қаланың кәсіпорындары мен ұйымдарының кадрлық қызметтерімен тұрақты түрде жұмыс жүргізеді. Вакансиялар таңдау жеке түрде, адамның қалауы мен мүмкіндіктерін ескере отырып жүргізіледі.
Жыл басынан бері 52 мүмкіндігі шектеулі жан белсенді шаралармен қамтылған. Олар «Күміс жас» жобасына қатысады, қоғамдық жұмыстарға тартылады, Электрондық еңбек биржасында онлайн оқудан өтеді, екеуі бизнес-идеяларды жүзеге асыруға қайтарымсыз грант алды.
Биыл «Қазақ зағиптар қоғамы» қоғамдық бірлестігінің «Рудный оқу-өндірістік кәсіпорнында» мүмкіндігі шектеулі адамды жұмысқа орналастыру үшін арнайы жұмыс орны құрылып, жабдықталды. Бұл қызметкердің жалақысы үш жыл бойы мемлекет тарапынан субсидияланады.
Әлеуметтік инфрақұрылым және жеке кәсіпкерлік нысандарында мүмкіндігі шектеулі жандар мен басқа да қозғалу мүмкіндігі шектеулі топтар үшін қолжетімді орта қалыптастыру жұмыстары тұрақты бақылауда. Мүмкіндігі шектеулі жандарға арналған қолжетімді орта – бұл кешенді бағдарлама және ол меншік түріне қарамастан барлық ұйымдардан байыпты көзқарасты талап етеді. Арбада қозғалатын адамдар үшін пандус салу жеткіліксіз. Нысанды көру және есту қабілеті төмендер мен естімейтіндерге, тірек-қимыл аппараты бұзылған адамдарға және басқа да қозғалу мүмкіндігі шектеулі топтарға арналған барлық қолжетімділік түрлерімен жабдықтау қажет. Барлық элементтер мүмкіндігі шектеулі жандарды әлеуметтік қорғау саласындағы заң талаптарына сәйкес жүзеге асырылуы керек.
Мүмкіндігі шектеулі жандардың құқықтары туралы конвенцияны іске асыру және әлеуметтік инфрақұрылым нысандарын мүмкіндігі шектеулі жандар мен басқа да қозғалу мүмкіндігі шектеулі топтардың қажеттіліктеріне бейімдеу бойынша қоғамдық бақылауды жүзеге асыру мақсатында қалада мүмкіндігі шектеулі жандарды қоғамға бейімдеу және интеграциялау жөніндегі комиссия жұмыс істейді, әлеуметтік және көлік инфрақұрылым нысандарын бейімдеуді бақылау бойынша мүмкіндігі шектеулі жандардан тұратын қоғамдық кеңес қызмет атқарады.
Әлеуметтік инфрақұрылым нысандарын мүмкіндігі шектеулі жандар мен басқа да қозғалу мүмкіндігі шектеулі топтардың қажеттіліктеріне бейімдеуді қоғамдық бақылау рейдтері жалғасуда, анықталған сәйкессіздіктер бойынша ұсыныстар берілуде. Соңғы жылдары қаланың әлеуметтік инфрақұрылым нысандарын бейімдеу жұмыстары қарқын алуда, бірақ алда әлі көп жұмыс күтіп тұр.
Тексерілген және бейімделген нысандар мүмкіндігі шектеулі жандарға арналған нысандар мен қызметтердің қолжетімділік картасында көрсетіледі. Қолжетімділіктің интерактивті картасы «Мүмкіндігі шектеулі жандарды әлеуметтік қорғау» интернет-порталында еркін қолжетімді. Биыл Рудныйда 23 нысанды бейімдеу жоспарлануда, олардың сегізі бейімделген.
Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы кодексте мүмкіндігі шектеулі жандарды әлеуметтік қорғау туралы заңнаманы бұзғаны үшін жауапкершілік қарастырылғанын еске саламыз: лауазымды тұлғаларға 50 АЕК, шағын, орта және ірі кәсіпкерлік субъектілеріне 120-дан 400 АЕК-ке дейін айыппұл салынады.
Қайтадан әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталанған бұзушылықтар үшін лауазымды тұлғаларға 80 АЕК, шағын, орта және ірі кәсіпкерлік субъектілеріне 150-ден 600 АЕК-ке дейін айыппұл салынады.
Мүмкіндігі шектеулі жандар жиі түрлі сипаттағы мәселелермен бетпе-бет келеді. Олардың құқықтары бұзылған жағдайда азаматтық белсенділік танытып, Қостанай қаласы, Қасымқанов көшесі, 34 мекенжайындағы Еңбек және әлеуметтік қорғау комитетінің департаментіне (87142) 50-29-83 нөмері бойынша немесе Рудный қаласы әкімінің мүмкіндігі шектеулі жандар ісі жөніндегі кеңесшісіне, Горняков көшесі, 20, №17 кабинет мекенжайында орналасқан «Рудный қалалық ерікті мүгедектер қоғамы» қоғамдық бірлестігіне 7-19-14 нөмері бойынша хабарласуға болады.
Булат МУСИН,
автордың суреті