10 шілдеде Қазақстанда ветеринарлық қызметкерлері өздерінің кәсіби мерекелерін атап өтеді
Бұл мерекенің қарсаңында біз тәжірибесі мол мал дәрігері Байдәулет Жармұхамбетовпен сұхбаттастық. Ол 1986 жылы институтты бітіргеннен кейін, 2001 жылдан бері Рудный қаласында жұмыс істеп келеді. Байдәулет Жармұхамбетов Қостанай облысының әртүрлі аудандарында бас дәрігер, бас зоотехник сияқты лауазымдарда жұмыс істеген.
Байдәулет Әбілқадырұлы қазіргі уақытта Рудный қаласындағы ветсанэкспертизамен айналысатын зертханада жұмыс істейді. Бұл зертхана базарлар мен сауда орындарында сатылатын өнімдерге ветеринарлық және санитарлық сараптама жасайды.
«20 жылдан астам уақыт бойы осы салада жұмыс істеп келемін. Осы уақыт ішінде көп нәрсе өзгерді, оның ішінде біздің қызмет атауымыз да өзгерді, тек ‘ветеринар’ деген сөздер өзгерген жоқ,» – дейді «Қыпкер Ветфитосанитариялық зертхана» ЖШС басшысы Байдәулет Жармұхамбетов.
Өз жұмысының ерекшеліктері туралы айта отырып, ол негізгі міндетке – тағамның сапасын тексеруге баса назар аударады. Маман нарықтағы өнімдерде тиісті санитарлық құжаттар болуы керек деп түсіндіреді. Ет түскен кезде зертханаларға талдау жасалады, егер күдік болса, оны облыстық зертханаға жібереді. Мұнда адамдар үшін қауіпті ауруларды анықтау үшін тереңірек талдаулар жасалады. Айта кетейік, Байдәулет Әбілқадырұлы ірі қара және ұсақ малдарда ішкі ағзалардың, бауырдың, өкпенің зақымдануымен сипатталатын эхинококкоз анықталған жағдайлар болғанын атап өтті. Мұндай өнім үстелге түспеуі керек. Эхиноккокоз, басқаша айтқанда, ағзаның құрттармен ластануы. Орналасқан жеріне байланысты олар бауырға, өкпеге, миға, сирек жүрекке және басқа мүшелерге әсер етеді. Олар органдар мен тіндердің баяу өсіп келе жатқан қысылуын, олардың функциясының бұзылуын тудырады, денені олардың өмірлік маңызды өнімдерімен улайды. Берілген микроорганизм үшін адам түпкілікті иесі болып табылады, ал мысықтар мен иттер аралық болып табылады. Сонымен, ластанған етті жеу арқылы үй жануарлары иелеріне қауіп төндіруі мүмкін. Сондықтан үй жануарларына шикі ет беру ұсынылмайды, оны тағы бір рет сақтандырған дұрыс. Нарыққа түсетін ет міндетті түрде зертханалық зерттеуден өтеді.
— Талдау үшін сізге қанша өнім түседі?
— Қазір біздің қаламызда ет аз тұтыныла бастады. Менің ойымша, бұл өңделген тағамдарды сататын супермаркеттермен байланысты. Адамдар қазір жартылай дайын немесе дайын тағамдарды сатып алады. Қазір орталық базар тек сенбі мен жексенбіде жұмыс істейді. Ковид ет сатуға әсер етті, ет қолмен сатылатын көптеген нүктелер пайда болды. Бірақ мұнда өнімдері тексерілген сатушыларға сенімді болуға болады және тиісті ветеринарлық сараптамалар бар.
Нені жасыру керек, қазір аулаларда ет сатылатын жағдайлар өте көп. Әлеуметтік желілерде сізге пәтерге дейін жеткізетін дүкендерде жетерлік. Бірақ, барлық құжаттары бар, ең болмағанда ветеринарлық анықтама мен жануардың барлық тиісті емдеуден өткенін растайтын ветеринарлық төлқұжатын бар сатушыларданиалуға кеңес береміз.
— Сіз зертхана бұрын мемлекеттік болған деп айттыңыз. Ол қазір жекеменшік бағытқа ауысты. Қызметтер қалай көрсетіледі?
— Біз нарыққа келгендерге қызмет көрсетеміз. Дүкендермен және өнім жеткізушілермен келісімшарт арқылы жұмыс жасаймыз. Мемлекеттік зертхана болған кезде оңайырақ болды. Бірақ қызмет шығындары үлкен және ешкім тиімсіз жұмыс істегісі келмейді. Бізде екі нүкте бар: орталық базарда және «Арман» ет павильонында. Тек екі адам жұмыс істейді. Арманда біз күн сайын, ал сенбі мен жексенбіде орталық базарда боламыз. Біз таңертеңнен сауда аяқталғанға дейін сатып алушының пайдасына жұмыс істейміз.
— Сіздің қызметіңізге арналған жабдық қымбат екенін айтты. Жұмыста қандай техникалық құраларды қолданасыздар?
– Негізгі құрал — шошқаға анализ талдауға арналған трихинеллоскоп және сүтті зерттеуге арналған жабдық. Біздің базарларда еттің төрт түрі – сиыр еті, шошқа еті, қой еті, жылқы еті сатылады. Қазір шошқа еті Ресей Федерациясынан келеді. Ет құжаттармен бірге, бірақ біз бәрібір есеп пен бақылауды жүргіземіз, тасымалдау ережелерінің сақталуын қарастырамыз. Әсіресе ыстық күндерде. Сонымен қатар сүт өнімдерін толығымен тексереміз, бірақ көлемі үш-төрт есе төмендеді. Қазір адамдар қазір жануарларды ұстаудың пайдасы жоқ дейді.
— Сізде кадр тапшылығы бар ма?
— Бізге сараптама үшін ветеринар қажет.
— Далалық ветеринариялық хирургияның негізін қалаушы Сергей Евсеенко: «Дәрігер адамды емдейді, ал ветеринар адамзатты қорғайды», — деді. Қалай ойлайсыз?
— Дұрыс. Біз адамзат ауруының алдын аламыз. Қазір бруцеллез фактілері өте көп. Жұмыс істей бастаған кезде көптеген мал шаруашылықтары сауығып кетті. Қазір үлкен ақша, инвестиция қажет. Шағын тауар өндірушілер ветеринарларды ұстағысы келмейді, үлкендердің де өз проблемалары бар. Менің ойымша, мемлекет ветеринарлық қызметке назар аударуы керек.
– Бұл мамандықты таңдағаныңызға өкінбейсіз бе?
— Жоқ. Бала кезінен әкеммен бірге мал бағып, бес жасымнан бастап атқа міндім. Мен өз жылдарымда ештеңеге өкінбеймін, көп жұмыс істедім және көп адамға көмектестім.
— Сіз қазір бұл мамандықты көбі таңдай бермейді деп айттыңыз. Ветеринария саласында қалу үшін қандай қасиеттер қажет?
— Ең бастысы, өз жұмысы үшін жауапкершілік болу қажет. Жақсы үйреніп, осы саласының үздігі болу қажет. Әрине, жануарлар туралы бәрін білу керек. Бізбен бірге жұмыс істейтін адамдар мысықтармен де, иттермен де жұмыс істейді. Бұл да игі іс. Қазір қаңғыбас иттер өте көп. Бұл бір күні жануарды алып, содан кейін тастап кеткендердің жауапсыздығын білдіреді.
Ветеринариялық қызметтегі көптеген жылдар бойы жинақталған тәжірибе мен жауапкершілік арқасында Байдәулет Жармұхамбетов қала тұрғындарының денсаулығын қорғауда үлкен рөл атқарады. Оның еңбегі тек мал дәрігерлік қызметпен ғана шектелмей, адамзаттың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге де бағытталған.
Болат Мусин,
Суретті түсірген Алексей Фролов