Электрондық еңбек шарттарын жасасу қарқын алуда
Бүкіл ел бойынша еңбек шарттарын есепке алудың бірыңғай жүйесі (ЕШЕБЖ) енгізіледі, олар электрондық түрде жасалады. Рудный қаласында еңбек қатынастары саласында цифрландыру қалай дамуда? Осы мәселемен біз «Рудный қалалық жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі» ММ басшысы Елена Скарединаға жүгіндік. Электрондық еңбек шарттары жазбаша түрде жасалатын еңбек шартының дәстүрлі нысанына қосымша нұсқа болып табылады. Еңбек шарттарын тіркеу электрондық еңбек биржасы порталы арқылы жүзеге асырылады www.enbek.kz (ЭБТ). Ол үшін ЭЕБ порталында тіркелу қажет, бұл ретте кәсіпорын туралы мәліметтер электрондық цифрлық қолтаңбамен расталуы тиіс.
— Еңбек шарттарын есепке алудың бірыңғай жүйесінің артықшылықтары қандай?
— Қағаз құжаттарды жинау қажеттілігінің болмауына байланысты жұмысқа орналастыру процесін жеңілдету және шарттың, қорларға жарналар мен аударымдардың болуын көрсету, сондай-ақ жұмыс берушінің қызметкер алдындағы міндеттемелерін бекіту арқасында әлеуметтік тәуекелдерден қорғау ЕШЕБЖ-ның негізгі артықшылықтары болып табылады. Шарттар екі тілде: қазақ және орыс тілдерінде жасалуы мүмкін. Электрондық үкіметтің жеке кабинетінде ағымдағы еңбек шарты туралы ақпаратты «еңбек қызметі» бөлімінде тексеруге болады, онда кәсіпорынның атауы, жасалған күні, шарттың нөмірі және лауазымы көрсетіледі.
— Электрондық еңбек шартын жасасу кезінде қандай мәліметтер қажетті болып табылады?
— Электрондық еңбек шартын жасасқан кезде жұмыс беруші қызметкермен еңбек шартын жасасу және тоқтату, оған енгізілетін өзгерістер және (немесе) мәліметтер қамтылған толықтырулар туралы ақпаратты ЕШЕБЖ-ға енгізуге міндетті. Тараптардың деректемелері міндетті түрде толтырылады: жұмыс беруші –жеке тұлғаның ЖСН немесе жұмыс беруші – заңды тұлғаның БСН, қызметкердің ЖСН, лауазымы (кәсібі), сондай-ақ жұмыстарды орындау орны, еңбек шартының мерзімі, жұмыстың басталу күні, жасалған күні және шарттың реттік нөмірі туралы мәліметтер енгізіледі. Сондай-ақ, жұмыс уақыты мен демалыс режимі, әскери міндет, еңбек шартын бұзу негіздері туралы мәліметтерді енгізу қарастырылған.
— ЕШЕБЖ-не мәліметтерді енгізу мерзімі қандай?
– Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2020 жылғы 3 қыркүйектегі №353 бұйрығымен бекітілген еңбек шарттарын есепке алудың бірыңғай жүйесінде еңбек шарты туралы мәліметтерді ұсыну және алу қағидаларына (бұдан әрі – қағидалар) сәйкес, жаңадан жасалған еңбек шарттары туралы мәліметтерді жұмыс беруші 5 жұмыс күнінен кешіктірмейтін мерзімде ЕШЕБЖ-ға енгізуге тиіс; екі тарап еңбек шартына қол қойған күннен бастап. Қолданылу мерзімі өтпеген еңбек шарттары туралы мәліметтерді жұмыс беруші адам саны 2000 адамға дейінгі кәсіпорындар үшін осы Қағидалар күшіне енген күннен бастап бір жыл ішінде, адам саны 2000 адамнан асатын кәсіпорындар үшін осы Қағидалар күшіне енген күннен бастап екі жыл ішінде ЕШЕБЖ-ға енгізуге тиіс. Егер еңбек шартына өзгерістер мен толықтырулар енгізілетін болса, онда жұмыс беруші мәліметтерді еңбек шартына өзгерістер мен толықтыруларға екі тарап қол қойған күннен бастап күнтізбелік 15 күннен кешіктірмей ЕШЕБЖ-ға енгізуге тиіс. Қателер анықталған жағдайда жұмыс беруші бастапқы мәліметтерді енгізген күннен бастап 30 жұмыс күні ішінде: 1) мәліметтерді дұрыс енгізбеген кезде қателерді түзетеді; 2) қызметкердің және (немесе) жұмыс берушінің деректемелері дұрыс енгізілмеген кезде мәліметтерді жояды. Жұмыс беруші еңбек шартын тоқтату туралы ақпаратты еңбек шарты тоқтатылған күннен бастап 3 жұмыс күнінен кешіктірмей ЕШЕБЖ-ға енгізеді.
— Жұмыскер мен жұмыс беруші ЕШЕБЖ-дағы деректермен қалай жұмыс істей алады?
— Қызметкер еңбек шарты бойынша жұмыс берушілермен енгізілген және ол бойынша енгізілген міндетті мәліметтермен «Электрондық үкімет»веб-порталы арқылы таныса алады. Мәліметтер порталда жұмыс беруші оларды ЕШЕБЖ-ға енгізгеннен кейін 1 жұмыс күні ішінде көрсетіледі. Жұмыс беруші жұмыс іздеушілердің еңбек қызметі туралы ақпарат ала алады. Ақпаратты осы тұлғаның алдын ала келісімі бойынша алуға болады.
— Еңбек шарттары бойынша ақпарат ЕШЕБЖ-да қалай көрсетіледі?
— Қағидалармен ЕШЕБЖ-не мәліметтерді беру тәртібі белгіленген. Егер жұмыс берушінің есеп жүйесі ЕШЕБЖ-мен біріктірілген болса, деректер «тікелей»берілуі мүмкін. Егер интеграция болмаса, онда «электрондық еңбек биржасы»мемлекеттік ақпараттық жүйесі арқылы. ЭЕБ арқылы мәліметтерді ұсыну үшін жұмыс берушіні ЭЦҚ растай отырып, жүйенің жеке кабинетінде тіркеу қажет. Айта кетейік, барлық меншік нысанындағы жұмыс берушілерге ЭБТ арқылы бос жұмыс орындары туралы мәліметтерді орналастыру мүмкіндігі туралы еске салғым келеді. Ол үшін жұмыс беруші ЭЕБ порталында тіркелуі керек www.enbek.kz. кәсіпорын туралы мәліметтер электрондық цифрлық қолтаңбамен расталуы тиіс. Тіркелу көп уақытты қажет етпейді және сіз орналастырған ақпарат көптеген үміткерлерге қол жетімді болады.
— ЕШЕБЖ-не мәліметтерді енгізбегені немесе уақтылы енгізбегені үшін жауапкершілік қарастырылған ба?
– Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексінде тікелей жауапкершілік қарастырылмаған. Осы талаптарды орындауды мемлекеттік еңбек инспекторлары мемлекеттік бақылау шеңберінде жүзеге асырады және жұмыс берушілердің ЕШЕБЖ-ға мәліметтер енгізу жөніндегі міндеттерді орындамауы анықталған жағдайда, жою мерзімімен нұсқамалар берілетін болады. Нұсқаманы орындамаған жағдайда еңбек инспекциясы қызметкерлерінің әкімшілік жауапкершілікке тарту үшін материалдарды сот органдарына жіберуге құқығы бар. «Қостанай облысы әкімдігінің еңбек инспекциясы жөніндегі басқармасы» ММ ақпаратына сәйкес электрондық форматта тіркелген еңбек шарттарының үлесі 85 пайызды құрауы тиіс. Деректерге сәйкес, Рудный қаласында бұл көрсеткіш 89,5 пайызды құрайды. Дегенмен, қала кәсіпорындары барлық қолданыстағы еңбек шарттарын электрондық еңбек биржасы порталында тіркеу арқылы еңбек қатынастарын реттеу бойынша кешенді шаралар жүргізуі қажет. Порталда еңбек шартын тіркеу тәртібі туралы барлық қосымша ақпарат пен түсініктемелер www.enbek.kz Рудный қаласы әкімдігінің «жұмыспен қамту орталығы» КММ Пионерская көшесі, 21, №9 кабинет мекенжайы бойынша немесе 2-43-23 телефоны бойынша алуға болады.