Рудный тұрғындары «Білім беру» акциясы аясында тегін құқықтық кеңес алды
Қостанай облысы Әділет департаментінің құқықтық түсіндіру жұмыстары және заң қызметтерін көрсету бөлімінің басшысы Руслан Оразбаев, Қостанай облысы адвокаттар алқасының төрағасы Рамиль Хисматуллин және жеке нотариус Алия Утеева Рудный қаласы әкімдігінде азаматтарды құқықтық мәселелер бойынша қабылдау өткізді.
Әділет органы биылдан бастап мұндай қабылдауларды республика бойынша ай сайын өткізіп келеді. Азаматтар кез келген құқықтық мәселе бойынша кеңес ала алады.
– Кейбір мәселелер сол жерде шешіледі. Егер жағдайды егжей-тегжейлі зерттеу қажет болса, құқықтық көмек көрсету үшін қажетті мамандармен қосымша кеңестер өткізуге келісіледі. Кейде адвокаттың немесе нотариустың көмегі жеткілікті болуы мүмкін. Қажет болған жағдайда құзыретті органдарға сұраулар жасалады. Бұл бастама азаматтарға құқықтық көмек көрсету арқылы олардың мәселелерін шешуге мүмкіндік береді, – деді Руслан Оразбаев.
Рудный қаласында бұл акция ай сайын, әр айдың соңғы жұма күні өткізіледі. Ұйымдастырушылар оның тиімділігін, халықтың осы көмектен қаншалықты қанағаттанатынын немесе оны жетілдіру қажет пе екенін зерттейді.
– Шілде айында жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп, барлық аудандық, қалалық және ауылдық әкімдіктерде «Құқық кабинеті» ашылды, – деді Қостанай облысы Әділет департаментінің құқықтық түсіндіру жұмыстары және заң қызметтерін көрсету бөлімінің басшысы Руслан Оразбаев. – Оны кез келген азамат пайдалана алады. Кабинет интернетке қосылған компьютермен жабдықталған, оған «Заң» және «Әділет» құқықтық базалары орнатылған. Егер азамат өзінің жағдайына аздап түсінік берсе, ол жерде осы саланы реттейтін заңнамалық актілерді қарап, өз құқықтарын қорғауға немесе қалпына келтіруге тырыса алады.
Сонымен қатар, Әділет министрлігі ағымдағы айдан бастап цифрлық атқарушылық өндіріс бойынша пилоттық жобаны іске қосты. Енді 20 АЕК-ке дейінгі сомамен жеңілдетілген өндіріс басталғаннан кейін азаматтарға 1414 нөмірінен SMS және EGov Mobile арқылы іс туралы егжей-тегжейлі ақпарат бар push-хабарламалар келеді. Істі робот-атқарушы жүргізеді. Азаматтардың ыңғайлылығы үшін қарызды онлайн төлеу мүмкіндігі бар, барлық шектеу шаралары автоматты түрде алынады (аресттер). Осылайша, адами фактор толығымен жойылады. Сот орындаушыларымен байланысудың қажеті жоқ, барлық әрекеттер онлайн режимінде жүзеге асады, өндірісті тоқтату және аресттерді алу үшін түбіртектер мен басқа да растайтын құжаттарды ұсыну қажет емес. Іс автоматты түрде қозғалады, орындалады және аяқталғаннан кейін тоқтатылады.
Руслан Оразбаевтың айтуынша, азаматтардың 50 пайыздан астам өтініші алиментке қатысты. Адамдар қарызкерді таба алмайды, немесе ол алимент төлемейді, немесе өте аз мөлшерде төлейді. Сонымен қатар, мұраға қатысты өтініштер де көп. Адамдар мұрагерлерді таба алмайды, өз үлесін қалай алуға болатынын немесе оны қалай пайдалану керектігін білмейді.
Су тасқыны кезеңіне қатысты өтемақы сұрап келгендер де бар. Бұл туралы Қостанай облысы адвокаттар алқасының төрағасы Рамиль Хисматуллин пікір білдірді:
– Көптеген азаматтарда саяжайлар, үйлер, көліктер заңдастырылмаған. Олар ешкім мазаламайынша солай өмір сүріп келген. Биыл су тасқыны болып, бәрі су астында қалды. Нәтижесінде зардап шеккендердің құқық белгілейтін құжаттары жоқ болып шықты. Ал әкімдік оларға қалай өтемақы төлейді? Міне, төлей алмайды. 20, 30 жыл бойы үйлерде тұрған, бірақ құжаттар бойынша меншік иесі емес. Сондықтан оларға өтемақы төлеуден бас тартылады.
Қазақстандағы цифрландыру бір орнында тұрған жоқ. Заң қызметтері де ерекшелік емес. Халыққа онлайн режимде тегін білікті заң көмегін көрсету, заң кеңесшілері мен адвокаттардың қызметін автоматтандыру мақсатында «Е-Заң көмегі» атты бірыңғай ақпараттық жүйесі әзірленді. Бұл қосымшаны телефонға орнатуға болады. Тіркеліп, аймақ бойынша қажетті бағыттағы адвокатпен байланысуға болады.
«Е-Нотариат» жүйесінде нотариустың онлайн кеңесі қолжетімді. Оны пайдалану үшін «eGov mobile» қосымшасы арқылы «Цифрлық нотариат» бөлімін ашып, сәйкес аймақты және нотариустың тегін таңдасаңыз жеткілікті. Содан кейін нотариуспен тікелей байланысып, тегін кеңес алуға болады.
Иван ЛЕЩЁВ,
суретті түсірген Султан СЕРТАЕВ