Кодекстің өзектілігі мынада: халықаралық және қазақстандық құқық нормаларына сүйене отырып, ол интернет кеңістігінде араздық дискурсының таралу қаупін, әлеуметтік желілердің өсіп келе жатқан ықпалы жағдайында адамдар арасындағы ксенофобия мен төзбеушілік көріністерін болдырмауға және азайтуға бағытталған.
«Дұшпандық тілі» термині белгілі бір адамға емес, жалпы белгімен біріктірілген адамдардың үлкен тобына дұшпандық сөздер, суреттер немесе басқа ақпарат түріндегі кез келген дұшпандық мәлімдемені білдіреді. Тиісінше, дұшпандық тілі діни немесе басқа көзқарастарға, азаматтыққа, тұрғылықты жеріне және т.б. байланысты болуы мүмкін, бірақ көбінесе – этникалық (ұлт).
Әдеп кодексін Қазақстанның Ақпарат және қоғамдық даму министрлігінің бастамасымен «MediaNet» Халықаралық журналистика орталығы әзірледі.
QazNetEtiquette кодексі нормативтік акт немесе заң болып табылмайды. Бұл, ең алдымен, Қазақстанда және Орталық Азияда әлі дамымаған, бірақ әртүрлі желілік қауымдастықтарда жеткілікті тиімді пайдаланылатын өзін-өзі реттеу құралы.
Құжат этникалық топты тек бір адам немесе жағдай бойынша бағаламауға, зорлық-зомбылыққа шақырмауға, қандай да бір ұлттың кемшіліктері мен артықшылықтарын көрсетпеуге үйретеді, сонымен қатар ата-аналардың пікірі балаларға да әсер ететінін еске салады.
«QazNetEtiquette» әдеп кодексі жұртшылықтың кең ауқымына арналған, ұсынымдық сипатқа ие және ақпараттық кеңістікте оң этносаралық коммуникациялар мәдениетін қалыптастыруға, этносаралық «араздық тілін»қолдануға жол бермеу мәселелерінде интернет-пайдаланушылардың хабардарлығын арттыруға бағытталған. Онда «дұшпандық тілдің» қол жетімді анықтамасы, араздық дискурсын таратқаны үшін заңдылық пен моральдық айыптау шегі, адам құқықтары саласындағы заңнаманы бұзғаны үшін құқықтық жауапкершілік туралы мәліметтер және интернет-коммуникациялардағы қарым-қатынастың нақты ережелері (ұсынымдары) бар.
Маңызды:
Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 174-бабында мыналар үшін жауапкершілік көзделген: ұлттық және нәсілдік алауыздықты қоздыру; ұлттық ар-намыс пен қадір-қасиетті қорлау; азаматтардың ұлттық немесе нәсілдік қатыстылығы белгісі бойынша айрықша болуын, артықшылығын не кемістігін насихаттау. Жаза айыппұл, шектеу немесе бас бостандығынан айыру түрінде болуы мүмкін.
Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексінің 453-бабында нәсілдік және ұлттық алауыздықты қоздыруға бағытталған мәліметтер мен материалдарды қамтитын бұқаралық ақпарат құралдарының өнімдерін таратқаны үшін айыппұл түрінде жауапкершілік көзделген. Егер іс-әрекетте қылмыс белгілері болмаса, әкімшілік жауапкершілік туындайды.
QazNetEtiquette Этикалық кодексінің дәйексөздері:
Сөз бостандығы-ең маңызды құқық. Бірақ бұл еркіндік абсолютті емес және егер ол басқа адамдардың құқықтарына, денсаулығына және өміріне қауіп төндірсе, шектелуі мүмкін.
Жалпы этникалық топты бағаламаңыз. Сіз сізді ренжіткендермен жауап бере аласыз, тіпті ант бере аласыз, бірақ сіз қылмыскер деп санайтын барлық топпен емес.
Есіңізде болсын, араздық тілі тіпті қылмыстық кодексте «алауыздықты қоздыру», соның ішінде этникалық ретінде көрінеді. Әрине, кез – келген араздық тілі қылмыстық құқық бұзушылық емес, бірақ кез-келген адам жарақат алады және одан да ауыр қақтығыстар қаупін тудырады.
Балалар сізді оқи алатынын ұмытпаңыз. Бұл жағдайда олар еріксіз белгілі бір этникалық топқа қатысты біржақты, тіпті агрессивті пікір қалыптастырып, оны қоршаған ортаға тарата алады.