Әрбір ата-ана өз баласының дұрыс тәрбиеленіп, жақсы адам болып өсетінін қалайды. Бұл мақсатқа жету үшін көптеген аспектілерді ескеру қажет. Ислам мен қазақтың салт-дәстүрлерінің бір-бірімен қалай үйлесетінін және бала тәрбиесіндегі басты принциптерді Рудный қаласының бас имамы Сабыржан Есмурзин түсіндірді.
Исламда ақылды, елгезек перзент әрдайым ата-ананың мерейін үстем ете ме? Ата-ана ерекше күтімді қажет ететін балаларды қалай тәрбиелеу керек? Қазақтың салт-дәстүрі дінге қарама-қайшы ма? Осы және өзге де сұрақтардың жауабын Рудный қаласының бас имамы Сабыржан Есмурзин мәлім етті.
Балам жаман болсын дейтін ата-ана жоқ, бірақ сол «жақсы бала» тәрбиелеп шығару көп ата-ананың қолынан келе бермейді. Оны дәстүрді дәріптеп, Пайғамбардың сүннетімен тәрбиелеу қаншалықты жауапкершілік туғызады?
— Жалпы қарабайыр түсінігімізде баламен алғашқы жеті жыл сыйлас, одан кейінгі жеті жыл сырлас деген ұғым бар. Сыйлас дегеніміз — құлы болып, еркелет деген сөз емес. Өйткені, оның алғашқы іргетасы алғашқы жеті жыл ішінде қаланады. Егер, сіз оны еркелетіп, есіртіп жіберсеңіз есін жиғызу кеш болады. Сондықтан, оның ес біле бастағанынан бос уақыты болмауын қадағалаңыз. Әр түрлі спорт кешендері мен үйірмелерге тіркеңіз. Бұл оның смартфонға телміріп отыруына тосқауыл болады. Осы сияқты қарапайым тәрбиеліктің үлгісі бола білсе, әке-шешеге одан артық қуаныш болмайды.
Ислам принциптеріне сүйене отырып балаларды қалай гаджеттен алшақтатамыз?
— Баланың күн тәртібіне белгілі бір жұмыс жоспарын енгізу қажет. Ол оны толыққанды, тиянақты орындаса ғана гаджетті пайдалануына рұқсат етіңіз. Мәселен, бала бір сағат кітап оқыса, бір сағат смартфон қарасын. Бұл ата-аналар үшін бала тәрбиелеудегі ең тиімді тәсіл.
Ұлттың рухани жаңғыруы жолында дәстүрлі діни танымнан алшақтамаудың маңызы өте зор. Себебі қазақ ұлтын ұйыстырған қайнар көздердің біразы өз бастауын діннен алған. Осы ретте, біздің мемлекеттің азаматтары өзара салтты мен діндар болып бөлінгеніне қандай басу айтасыз?
— Дін мен дәстүр қашанда бір-бірімен сабақтасып келген. Дін – адамдық ізгі қасиеттерімізді асқақтатса, салт-дәстүр – ұлт болып қалыптасуымыз үшін қажет. Жер шары халықтарының көп бөлігі өзін белгілі бір сенім-наным жүйесімен байланыстырады. Әр халықтың өзіне тән, қоғамның дамуына байланысты ерекшеліктері болады. Мәселен, еліміздің ұлан-байтақ жерді алып жатуының өзі – халқымыздың батырлығы мен ерлік дәстүрін паш етеді.
Қорытындылай келе, Рудный қаласының бас имамы Сабыржан Есмурзин ата-аналарға баланы тәрбиелеуде ислам дінінің қағидаттарын ұстануға, ұлттық салт-дәстүрлерімізді дәріптеуге және заманауи әлемде өзекті мәселелерді дұрыс шешуге шақырады. Ата-ана баласына ерте жастан жауапкершілік пен тәртіпті үйретсе, ол болашақта қоғамның белсенді, саналы мүшесі болып қалыптасатыны сөзсіз. Дін мен дәстүрді қатар ұстана отырып, біз ұрпағымыздың рухани әрі адамгершілік қасиеттерін дамытуға ықпал ете аламыз. Сабыржан Есмурзиннің айтуынша, бұл міндет ата-ана мен қоғамның ортақ жауапкершілігі болып табылады. Қоғамдағы кез келген өзгеріс ата-ана мен мұғалімдердің үйлесімді әрекетін талап етеді. Тек осындай бірлескен күш-жігермен ғана бала тәрбиесінің нәтижелі болуына қол жеткізуге болады.
Рудный қаласында ата-ана мен балалар арасындағы байланыс пен тәрбиені нығайту үшін түрлі әлеуметтік жобалар мен бағдарламалар жүзеге асырылуда. Мысалы, қалада балаларға арналған көптеген спорт секциялары мен үйірмелер жұмыс істейді, олар ата-аналарға балаларының бос уақытын тиімді өткізуге көмектеседі. Сонымен қатар, қаланың мәдени іс-шаралары мен қоғамдық кездесулерінде де баланың тәрбиесі мен дамуына қатысты маңызды мәселелер жиі талқыланады.
Әрине, тәрбиелік жұмыстар тек дін мен дәстүрмен шектелмейді. Қазіргі заман талабына сай, Рудный қаласында балалардың цифрлық сауаттылығын арттыруға бағытталған арнайы бағдарламалар мен курстар да ұйымдастырылуда. Бұл шаралар балалардың гаджеттермен жауапты қарым-қатынасын қалыптастыруға және оларды саналы түрде қолдануға үйретуге бағытталған.
Сабыржан Есмурзиннің пікірінше, дін мен дәстүрді үйлестіре отырып, ата-аналар мен қоғам балалардың дұрыс тәрбиесін қамтамасыз ету үшін бірігіп жұмыс істеуі керек. Рудный қаласы мен жалпы Қазақстанның әрбір азаматының міндеті – ұрпағымызға дұрыс тәрбие беру, олардың рухани және моральдық дамуына үлес қосу. Бұл міндетті орындау үшін ата-аналар, білім беру мекемелері мен қоғамдық ұйымдар бірлесе жұмыс атқаруы қажет.
Рудный қаласында ата-аналар мен балалар арасындағы байланыс пен тәрбиені нығайту үшін түрлі әлеуметтік жобалар мен бағдарламалар жүзеге асырылуда. Мысалы, қалада балаларға арналған көптеген спорт секциялары мен үйірмелер жұмыс істейді, олар ата-аналарға балаларының бос уақытын тиімді өткізуге көмектеседі. Сонымен қатар, қаланың мәдени іс-шаралары мен қоғамдық кездесулерінде де баланың тәрбиесі мен дамуына қатысты маңызды мәселелер жиі талқыланады.
Әрине, тәрбиелік жұмыстар тек дін мен дәстүрмен шектелмейді. Қазіргі заман талабына сай, Рудный қаласында балалардың цифрлық сауаттылығын арттыруға бағытталған арнайы бағдарламалар мен курстар да ұйымдастырылуда. Бұл шаралар балалардың гаджеттермен жауапты қарым-қатынасын қалыптастыруға және оларды саналы түрде қолдануға үйретуге бағытталған.
Сабыржан Есмурзиннің пікірінше, дін мен дәстүрді үйлестіре отырып, ата-аналар мен қоғам балалардың дұрыс тәрбиесін қамтамасыз ету үшін бірігіп жұмыс істеуі керек. Рудный қаласы мен жалпы Қазақстанның әрбір азаматының міндеті – ұрпағымызға дұрыс тәрбие беру, олардың рухани және моральдық дамуына үлес қосу. Бұл міндетті орындау үшін ата-аналар, білім беру мекемелері мен қоғамдық ұйымдар бірлесе жұмыс атқаруы қажет.
Ербол Молдасейт,
суретті түсірген Сұлтан Сертаев