2021 жылы тойып тамақнабаған қазақстандықтар 2020 жылмен салыстырғанда бір жарым есе көп болды
Қазақстандықтар ішер асқа жарымайды.Energyprom.kz сарапшыларының пікірінше, күніне қажетті калорияны кем дегенде 1,3 млн адам алмайды. Бұл өткен жылдың көрсеткіші және ол 2020 жылға қарағанда 1,5 есе жоғары. Яғни, елдің одан да көп тұрғындары аз жей бастады. «31 арна» калорияның жетіспеушілігі денсаулыққа қандай зиян келтіретінін анықтады.
ҚР халқының тамақтану құнарлылығы бір жылда 9,2% — ға қысқарды және 2021 жылы жан басына шаққандағы тәуліктік рационда 3111 ккал құрады. Бұл 2016 жылы ҚР халқының калориялық тамақтануын есепке алуды енгізген сәттен бастап ең төмен көрсеткіш.
Қазақстан Республикасы бойынша тағамдық заттардың энергетикалық құндылығына ең аз қажеттілік жан басына шаққандағы тәуліктік рационда 1861 ккал құрайды. 2021 жылы калориясы ең төменгі рұқсат етілген деңгейден төмен қазақстандықтардың үлесі 6,7% — ды құрады. Бұл 2020 жылғы «корона дағдарысына» қарағанда едәуір жоғары, онда тамақтанбағандардың үлесі 4,4% — ды құрады. Оның үстіне, мысалы, 2016 жылы калориясы жеткіліксіз тамақтанатын ел тұрғындарының үлесі 2,7% — ды ғана құрады.
Макро және микроэлементтердің болмауы витамин тапшылығына әкеледі, орталық жүйке жүйесінің жұмысы бұзылады, шаршау, жұмыс қабілетінің жоғалуы пайда болады. Ал еттің жетіспеушілігінен, мысалы, анемия дамуы мүмкін.
«Кейбір микроэлементтердің жетіспеушілігі АІЖ жұмысының бұзылуына әкелуі мүмкін, — деп атап өтті №8 Алматы емханасы бас дәрігерінің орынбасары Айгүл Исаева. «Егер сіз микроэлементтерден калийді тұтынбасаңыз, бұл жүрек-тамыр патологиясына әкелуі мүмкін, тамырларда бітелулер болуы мүмкін».
Мамыр айында жылдық орташа инфляция 14% — ды құрады. Экономист Арман Байғановтың пікірінше, инфляцияның нақты көрсеткіші әлдеқайда жоғары шығар.
«Дұрыс тамақтанбауға сондай-ақ халықтың кредиттелуінің жоғары деңгейі сияқты фактор әсер етеді. Несие портфелінің сапасы нашарлайды, мерзімі өтіп кетеді, сондықтан табысы төмен халықтың бір бөлігі несие бойынша міндеттемелерін төлеуге көп қаражат жұмсайды және сәйкесінше азық – түлікке аз жұмсайды», — деп түсіндірді сарапшы.
Бұл ретте қазақстандықтар кредиттерді тамақ өнімдерін сатып алуға жиі жұмсайды – жалақыдан жалақыға дейінгі қаражат жеткіліксіз. Бұл кедейліктің басты көрсеткіші.
Сонымен қатар, ауылдарда өнімдерүй шаруашылықтары мен бақтардан алынады, деп FinReview зерттеуінде атап өтілді.
Денсаулық сақтау министрлігі бұл мәселе бойынша келіспейді. Онда олар «статистикалық мәліметтерді мұндай түсіндіру мүлдем дұрыс емес, өйткені тек тамақтану (диетология) бойынша маман адамның жеке қажеттіліктері мен медициналық көрсеткіштерін басшылыққа ала отырып, диетаның жеткіліктілігі, калория мөлшері туралы өз ұсыныстарын бере алады»деп мәлімдеді.
«Қазіргі заманғы адамның энергетикалық шығындары әйелдер үшін шамамен 2100 килокалориядан 2400-2500 килокалорияға дейін ауытқиды және мақалада келтірілген калория мөлшері туралы деректер қала және ауыл тұрғынының қажеттіліктерін айтарлықтай жабады», – деп түсіндірді Қарағанды медицина университетінің және Астана медицина университетінің профессоры, дипломды нутрициолог Светлана Плясовская.
Сарапшының пікірінше, проблема, керісінше, шамадан тыс тамақтану, жан басына шаққандағы калориядан асып кету. Ал қалаларда аз жей бастағаны, дәрігердің пікірінше, адамдар өздерінің диетасын және дене салмағын қадағалай бастады, зиянды өнімдерді, майларды, қантты, ұн өнімдерін алып тастады.
«Қазақстандықтар өздерінің денсаулығы көбінесе тағамдық әдеттерге байланысты екенін түсіне бастады, бұл дегеніміз адамдардың өз денсаулығына саналы көзқарасы пайда болды, тамақтану мәдениеті пайда болды. Бұл халықты сауықтыру тұрғысынан оң үрдіс», — деп атап өтті профессор.
Сонымен қатар, денсаулық сақтау министрлігі бұл жарияланымдар жеке адам мен қоғамның денсаулығына зиян тигізуі мүмкін деп санайды, өйткені олар дәлелді медицинаға және тамақтану саласындағы ғылыми зерттеулерге қатысы жоқ фактілерді таратады.